Nierkanker

Wat is het?

De nieren zijn twee vuistgrote organen die urine produceren en op die manier giftige bijproducten en overtollige vloeistoffen uit het bloed filteren. De nieren houden ook de ionen (zout, Kalium …) en zuurtegraad van het bloed in balans.

Een niertumor is een abnormale aangroei of woekering van niercellen.

Nierkanker komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en wordt meestal in de leeftijdsgroep van 50 - 70 jaar vastgesteld. De meest voorkomende vorm van nierkanker is niercelcarcinoom. Er bestaan verschillende subtypes van niercelcarcinoom: heldercellig, chromofoob, papillair niercelcarcinoom.

Welke factoren beïnvloeden nierkanker?

De oorzaak van nierkanker is niet duidelijk, maar uit onderzoek is gebleken dat bepaalde factoren het risico op het ontstaan van nierkanker kunnen vergroten:

• roken, obesitas en hoge bloeddruk
• het voorkomen van nierkanker bij familieleden
• overdreven inname van bepaalde pijnstillers (acetaminophen en ontstekingsremmers)
• blootstelling aan asbest en hoogovens
  

Symptomen

Nierkanker geeft in een vroeg stadium vaak geen symptomen.

Symptomen die kunnen passen bij nierkanker zijn:

• bloed in de urine
• een harde knobbel in de buik
• onverklaard gewichtsverlies of verlies van eetlust
• pijn in de flank of onder in de rug

Als de kanker zich buiten de nier uitzaait, kunnen andere symptomen ontstaan, afhankelijk van het orgaan waarnaar de kanker is uitgezaaid. Zo kan bijvoorbeeld benauwdheid of bloed ophoesten voorkomen wanneer de kanker naar de longen is uitgezaaid. Botpijn of botfracturen kunnen optreden wanneer de kanker naar het bot is uitgezaaid. Neurologische symptomen kunnen optreden wanneer de kanker naar de hersenen is uitgezaaid.

Frequenter echter is sprake van supplementaire, algemene symptomen, zogenaamde 'paraneoplastische verschijnselen' zoals bloedarmoede, koorts, hoge bloeddruk, ionenafwijkingen in het bloed of gestoorde levermetingen. Deze algemene symptomen komen dus ook regelmatig voor wanneer nierkanker niet is uitgezaaid.

Diagnose

• Echografie en/of CT-scan: om de tumor in beeld te brengen; of om vermoedde uitzaaiingen te onderzoeken (bijvoorbeeld in de longen)
• MRI: ook om de tumor in beeld te brengen; of om vermoedde uitzaaiingen te onderzoeken (bijvoorbeeld in de botten)
• Biopsie: er wordt een klein stukje weefsel uit de tumor weggenomen en onderzocht om te zien of de tumor goed- of kwaadaardig is
• PET-scan: geeft informatie over de mate waarin de kanker is uitgezaaid
• Botscan: om te controleren of de kanker naar de botten is uitgezaaid

Behandeling

De gouden standaardbehandeling van lokale nierkanker (dus zonder uitzaaiingen) is chirurgische verwijdering van de aangetaste nier of chirurgische verwijdering van enkel de niertumor. Voor vele types niertumoren waarbij al sprake is van uitzaaiingen, blijft de chirurgische verwijdering van de aangetaste nier aangewezen. Afhankelijk van de grootte, de exacte plaats van aantasting en de mate van uitzaaiing van de niertumor wordt een nieroperatie op verschillende manieren uitgevoerd. Soms is een 'open' operatie noodzakelijk, wat betekent dat de arts een grotere incisie in de buik moet maken. Een andere methode is conventionele laparoscopie: hierbij wordt de nier met lange, fijne instrumenten via kleine incisies verwijderd (keyhole surgery). Soms verdient het de voorkeur om deze fijne instrumenten te connecteren aan een robotsysteem: da Vinci® Chirurgie. Men spreekt dan van een robot-assisted ingreep.

Nierkanker is vrij resistent aan straling, zodat radiotherapie niet vaak aangewend wordt in de behandeling van nierkanker.

Nierkanker kan bij vroege opsporing en behandeling goed worden genezen. Vaak volstaat 'enkel' een chirurgische ingreep, zonder aanvullende behandelingen. Patiënten bij wie nierkanker in een vroeg stadium wordt gevonden, is de genezingsprognose zeer goed.

Laatste publicatiedatum: 23/01/2024
Verantwoordelijk auteur: Dr. Ameye Filip