Verwardheid

Een delier is een plotseling optredende verwardheid die wordt gekenmerkt door:

• een verstoring van aandacht en bewustzijn
• een acuut begin met fluctuerend verloop van de symptomen tijdens de dag
• een verandering in cognitie of waarneming (hallucinaties en/of wanen)

Een delier komt vaak voor: 10 tot 40 % van de patiënten die worden opgenomen in het ziekenhuis krijgen tijdens hun opname een delier. Bij patiënten die op intensieve zorgen terechtkomen, kan dit cijfer zelfs oplopen tot 80 %. De periode van verwardheid is tijdelijk en kan variëren van enkele uren tot enkele dagen of soms zelfs enkele weken. Een delier is een angstige, onaangename ervaring voor zowel patiënt als zijn/haar omgeving. Mensen met een delier beseffen vaak zelf niet dat ze verward zijn. Oudere patiënten hebben een groter risico om een delier te ontwikkelen.

De oorzaken van een delier kunnen worden gekaderd in een verstoring in het lichaam, zoals:

• (Ontwenning van) middelenmisbruik (alcohol, drugs, medicijnen)
• Een grote operatie
• Ernstige ontstekingen
• Hart- of longziekten
• Stofwisselingsstoornissen

Mensen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een delier indien zij:

• Eerder reeds een delier doormaakten
• Geheugenproblemen of dementie hebben
• Een beroerte hebben gehad
• Overmatig alcohol of drugs gebruik(t)en
• Langer dan 48 uur op Intensieve Zorgen zijn opgenomen

Symptomen die in meer of mindere mate kunnen voorkomen bij een delier zijn:

• Moeite hebben om de aandacht erbij te horen. In gesprekken lijkt niet alles door te dringen.
• Onrustig zijn en niet kunnen stilzitten of juist slaperig en apathisch zijn. Beide uitersten kunnen elkaar afwisselen.
• Vergeetachtig zijn. Zaken die niet verteld werden, worden snel terug vergeten.
• Overtuigd zijn van bepaalde onwaarheden (wanen).
• Voorwerpen, dieren of personen zien die er in werkelijkheid niet zijn (hallucinaties).
• Angstig en boos of agressief reageren.

De symptomen zijn niet constant aanwezig maar ’s avonds en ’s nachts neemt de verwardheid doorgaans toe.

Een delier wordt behandeld door de oorzaak weg te halen. Om de verschijnselen van een delier te verminderen, worden soms medicijnen toegediend. Soms is het noodzakelijk om de patiënt te fixeren (bv. om te voorkomen dat de patiënt uit bed valt, infuusslangen verwijdert of zichzelf verwondt). Deze ingrijpende beslissing wordt uiteraard steeds zo snel mogelijk besproken met een naaste.

De aanwezigheid van een vertrouwd persoon kan rust brengen bij de persoon met een delier. Andere tips om als bezoeker om te gaan met patiënten:

• Als je op bezoek komt en de patiënt reageert ongewoon, zeg dan wie je bent en wat je komt doen. Herhaal dit zo nodig.
• Geef uitleg waarom hij/zij is opgenomen in het ziekenhuis.
• Plaats een kalender in de kamer. Benoem de dag en plaats.
• Spreek in duidelijke korte zinnen en stel eenvoudige vragen.
• Ga liever niet mee in de waanideeën of de dingen die hij/zij ziet of hoort maar die er niet zijn. Spreek niet tegen maar maak wel duidelijk dat je waarneming anders is. Heeft dit geen effect, beëindig dan je pogingen. Blijf rustig.
• Bezoek is belangrijk maar liever niet teveel mensen tegelijk. Ga ook aan één kant van het bed zitten. Dit werkt minder verwarrend.
• Vermijd fluisteren. Dit kan immers achterdocht creëren.

Laatste publicatiedatum: 13/03/2024
Verantwoordelijk auteur: Dr. Desimpelaere Patrick