Aambei

Symptomen en oorzaken

Wat is het?

Aambeien of hemorroïden zijn met bloed gevulde zwellichamen die zich ter hoogte van het uiteinde van de endeldarm bevinden, vlak bij de anus. Dit sponsachtig netwerk van fijne bloedvaten wordt bedekt door een dun laagje slijmvlies. Wanneer deze bloedvaten zich vullen met bloed, helpen ze de sluitspier bij het afdichten van de anus. Op die manier bieden ze extra bescherming tegen ongewild verlies van windjes of slijm. Aambeien hebben in normale omstandigheden dus zeker hun nut.

Klachten verschijnen wanneer de aambeien in overdreven mate zwellen, dit wordt soms ook wel ‘het speen’ genoemd.

Oorzaken

Deze bovenmatige zwelling is meestal toe te schrijven aan ons voedingspatroon. Voedingsvezels houden extra vocht vast en veroorzaken op die manier een zachte ontlasting. Vezelarme voeding geeft dan ook vaak aanleiding tot droge en harde stoelgang, waardoor bij de ontlasting extra geperst moet worden. Dit persen veroorzaakt overdruk op de zwakkere zwellichamen, wat leidt tot irritatie en abnormale uitzetting. Deze gezwollen aambeien bemoeilijken de ontlasting nog meer, waardoor patiënten nog harder moeten persen. Op deze manier raken ze in een vicieuze cirkel verzeild.

Ook tijdens de zwangerschap hebben heel wat vrouwen last van aambeien. Deze hinder wordt veroorzaakt door de verhoogde druk in de buik, de verweking van de weefsels naar het einde van de zwangerschap toe en het persen tijdens de bevalling.

Sommige patiënten blijken familiaal belast te zijn, hier spelen wellicht erfelijke factoren een rol.

Symptomen

Door het persen kunnen de opgezwollen aambeien naar buiten worden geduwd. Ze zakken dan uit doorheen de sluitspier en komen uit de aars tevoorschijn. Hierdoor krijgen veel mensen een doffe pijn of een anaal drukgevoel. In het begin zal de uitgezakte aambei vanzelf weer naar binnen terug trekken, maar na verloop van tijd gebeurt dit niet meer en moeten ze terug naar binnen geduwd worden.
Wanneer het slijmvlies bovenop de uitgezette zwellichamen geïrriteerd of beschadigd raakt, kan er slijm- of bloedverlies op het toiletpapier zichtbaar worden. Doordat de uitzakkende aambeien een hermetische afsluiting van de anus bemoeilijken, kan er ook vocht- of slijmverlies optreden. Dit leidt dan weer tot irritatie van de huid rond de anus met jeuk en/of branderigheid tot gevolg.
Bij verdere toename van de aambei kan een zichtbare zwelling ontstaan. Deze kan pijn veroorzaken door stuwing of zelfs door vorming van een stolsel. De zwelling bemoeilijkt soms ook het reinigen na de ontlasting, wat hygiënische problemen geeft.
Wanneer de aambei wat inscheurt tijdens de ontlasting kan er sprake zijn van fors helder rood bloedverlies. Dit kan in chronische situaties zelfs tot bloedarmoede leiden.
In geval van thrombose (stolselvorming) in een aambei, kan de pijn erg hevig worden. Soms bieden patiënten zich hiervoor aan op de dienst spoedgevallen.
- Indien het stolsel minder dan 48 uur bestaat, kan het soms op de dienst spoedgevallen verwijderd worden. Dat gebeurt via een kleine incisie onder lokale verdoving. Achteraf kan deze wonde wel nog een tweetal dagen wat nabloeden.
- Indien het stolsel al langer dan 48 uur aanwezig is, is een afwachtende houding te verkiezen. Door gebruik van pijnstillers en ontzwellende medicatie/aambeizalf zal het stolsel na enkele weken meestal volledig verdwijnen.
Uitwendige aambeien geven door oprekken van de huid soms aanleiding tot het vormen van marisken of ‘huidflapjes’. Deze flapjes zijn pijnloos maar kunnen wel storen bij het reinigen na de stoelgang waardoor ze hygiënische problemen veroorzaken. Soms veroorzaken ze ook jeuk of irritatie.

Diagnose en behandeling

Diagnose

In geval van aanhoudende klachten is verder medisch onderzoek aangewezen. Afhankelijk van het soort klachten kan beslist worden verdere technische onderzoeken uit te voeren:

De arts start met een inspectie van de anus eventueel gevolgd door een inwendig onderzoek met de vinger.
Soms is het nuttig om een beeld te krijgen van de binnenzijde van de endeldarm. Dit kan gebeuren met behulp van een korte camera die anaal wordt ingebracht, de proctoscoop. Dat onderzoek is niet pijnlijk, maar vergt wel een oncomfortabele positie (steunend op knieën en ellebogen). Een speciale voorbereiding is hiervoor niet vereist.
Rood bloedverlies via de anus kan ook veroorzaakt worden door afwijkingen in de dikke darm. In dit geval kan het nuttig zijn een inwendig onderzoek van de darm te verrichten via endoscopie (coloscopie). Vooral indien het bloedverlies gepaard gaat met een verandering in het stoelgangpatroon of indien je ouder bent dan 50 jaar, kan dit onderzoek worden aangeraden.
Een darmonderzoek. Voor dit onderzoek is een specifieke darmvoorbereiding vereist. De praktische details worden je door de gastro-enterologen op de polikliniek uitgelegd.

Algemene maatregelen

Bepaalde leefregels kunnen de ernst van de zwelling van aambeien verminderen en daardoor de klachten beperken of zelfs doen verdwijnen.

Bevorder een zachte stoelgang: eet vezelrijke voeding (groenten, fruit, bruin brood …) en drink voldoende water. Eventueel kunnen zelfs extra vezels aan de voeding worden toegevoegd.
Beperk de hoeveelheden koffie en thee: deze veroorzaken irritatie van de anus en leiden tot jeuk en huiduitslag. Ook pikante voeding en alcohol worden best vermeden.
Tracht de ontlasting niet te lang uit te stellen wanneer je aandrang krijgt. Dit leidt tot verharding van de stoelgang en een moeilijkere ontlasting nadien. Een zekere regelmaat nastreven is dus de boodschap.
Probeer persen te vermijden. Ook langdurig op het toilet zitten (om er bijvoorbeeld te lezen) is af te raden.
Tracht voldoende te bewegen. Vermijd overgewicht.
Bij aanhoudende klachten kunnen bepaalde zalven wel wat soelaas bieden. Soms is het ook zinvol om ontzwellende medicatie (venotonica) te gebruiken. In geval van ernstige constipatie zijn soms laxativa aangewezen. Overleg dit eerst met je huisarts.
Zorg voor goede hygiëne door na de ontlasting de anus met lauw water te reinigen en vervolgens goed te drogen. Het gebruik van zeep of geparfumeerd toiletpapier wordt afgeraden omdat deze jeuk en irritatie kunnen verergeren.

Behandeling

Indien de aambeien ondanks de algemene leefregels klachten blijven veroorzaken, zijn andere maatregelen aangewezen. Er bestaan verschillende technieken om symptomatische aambeien te behandelen. Naargelang de specifieke situatie zal gekozen worden voor de meest geschikte techniek.

Niet-chirurgische ingrepen

In eerste instantie is het voor elke patiënt met aambeien aangewezen de hogerop beschreven leefregels toe te passen. In sommige gevallen kunnen deze maatregelen de klachten duidelijk doen afnemen of zelfs helemaal laten verdwijnen. Indien de aambeien desondanks klachten blijven veroorzaken, zijn andere maatregelen aangewezen.

Er bestaan drie verschillende niet-chirurgische technieken om symptomatische aambeien te behandelen:

Infraroodbehandeling of inspuiting van aambeien
Rubber band ligatie
Verwijderen van huidflapjes of marisken

Je kan hier meer lezen over deze verschillende niet-chirurgische ingrepen.

Chirurgische ingrepen

Indien de aambeien niet of onvoldoende reageren op bovenstaande behandelingen kan een meer drastische behandeling noodzakelijk zijn. Ook hiervoor bestaan verschillende opties. Er wordt een keuze gemaakt uit diverse technieken op basis van het type aambeien, het soort klachten en enkele patiënt-specifieke kenmerken: