Neurologische slaapstoornissen

Slaapstoornissen zijn een veelvoorkomend en vaak onderschat gezondheidsprobleem.

Slaaptekort en een gebrekkige slaapkwaliteit kunnen, als ze lang bestaan, leiden tot problemen om overdag goed te functioneren:

• geheugenproblemen
• concentratieproblemen
• stemmingsproblemen
• hart- en vaatziekten
• obesitas

Ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen

Slaapapneu en snurken worden in het slaapcentrum behandeld door de longartsen.

Slapeloosheid of insomnia

Tot 10% van de volwassen bevolking lijdt aan slapeloosheid of insomnia

Iedereen slaapt wel eens minder goed. Dat kan zich uiten als niet goed inslapen, niet kunnen doorslapen of een combinatie van beide.

De voornaamste oorzaken van slapeloosheid zijn stress en piekeren. We spreken van chronische slapeloosheid als het probleem meer dan drie nachten per week voorkomt en langer dan drie maanden aanhoudt.

Tot 10% van de volwassen bevolking lijdt aan deze slaapstoornis. De behandeling gebeurt best door cognitieve gedragstherapie of slaaptraining zoals wij die aanbieden, liever dan met slaapmedicatie.

Abnormaal gedrag in de slaap of parasomnie

Tot deze groep behoren slaapwandelen en sleepterrors (in paniek wakker worden ’s nachts). Ze treden vrij frequent op bij kinderen en vragen meestal geen specifieke behandeling.

Op volwassen leeftijd kan abnormaal gedrag in de slaap zich uiten in de droomslaap (REM-slaapgedragsstoornis). Patiënten gaan dan, door het ontbreken van de normale verlamming van de spieren tijdens het dromen, hun dromen uitvoeren. Lachen, praten, roepen, slaan, schoppen enzovoort. Bij dergelijke klachten is neurologisch onderzoek aangewezen en kan behandeling met medicatie nuttig zijn.

Rusteloze benen en periodieke beenbewegingen in de slaap

Patiënten met rusteloze benen hebben in rust een onaangenaam gevoel in de ledematen, vooral de benen en de voeten. Dat gevoel wordt enkel verlicht door de ledematen te bewegen. Daardoor ontstaat een motorische onrust die het inslapen kan verhinderen. Deze aandoening komt frequent voor en is vaak erfelijk bepaald. IJzertekort is een belangrijke risicofactor. Ook sommige medicijnen kunnen deze klachten flink verergeren.

Sommige patiënten hebben ook, vaak zonder dat zij zich hiervan bewust zijn, herhaaldelijke schokkerige bewegingen in de ledematen tijdens hun slaap. Die werken ook slaapverstorend en veroorzaken vaak pijnklachten in de benen bij het opstaan. Ze kunnen ook leiden tot vermoeidheid overdag. Een slaaponderzoek kan nuttig zijn om de ernst van de aandoening te onderzoeken. De behandeling bestaat meestal uit een goede slaaphygiëne en, indien nodig, opstarten of aanpassen van medicatie.

Narcolepsie

Dit is een zeldzamere aandoening waarbij patiënten overdag een onbedwingbare slaperigheid hebben. Daarnaast is de nachtslaap verstoord door onder andere zeer levendige dromen en slaapverlamming. Patiënten vertonen ook vaak spierverslapping bij plotse emoties (kataplexie). Bij dergelijke klachten is onderzoek in het slaaplabo zeker aangewezen. Ook voor deze aandoening kan medicatie de klachten verlichten.

Verstoorde inwendige klok

Dit probleem stelt zich bij slapeloosheid of verstoorde slaap door bijvoorbeeld ploegwerk of jetlag.

Een goede slaaphygiëne kan in veel gevallen helpen om beter te slapen. Hieronder vind je enkele tips (lees verder onder de afbeelding).

• Onderhoud een regelmatig slaappatroon met dezelfde tijdstippen voor opstaan en gaan slapen.
• Maak de slaapkamer comfortabel: donker genoeg, lawaaivrij, met goede temperatuur (18°C is ideaal) en goede verluchting.
• Vermijd cafeïnehoudende dranken (koffie, thee, cola) vanaf de namiddag.
• Vermijd alcoholhoudende dranken en nicotine voor bedtijd.
• Vermijd zware maaltijden 's avonds, maar ga niet hongerig naar bed.
• Zorg voor een rustig avondritueel: lezen, bad nemen, wandelen.
• Vermijd schermen in het laatste uur voor het slapengaan: vooral computer, tablet en smartphone.
• Sporten mag maar niet later dan 20 uur 's avonds.
• Vermijd overactiviteit overdag, neem tijd om je te ontspannen ook overdag.
• Leer je ontspannen met ademhalings- en relaxatieoefeningen.
• Vermijd dutjes overdag: enkel een korte powernap van 20 minuten kort na de middag is toegestaan indien niet anders mogelijk.
• Als je 's nachts niet kan slapen: sta op, blijf niet woelen maar doe iets ontspannend in een andere kamer. Ga pas weer slapen als je terug slaperig bent.
• Draai je wekker om, zodat je er niet op kan kijken als je wakker wordt.
• Reserveer een piekermoment voor overdag.
• Laat je activiteiten overdag niet teveel afhangen van je slaapprobleem.
• Activeer 's morgens je biologische klok met (zon)licht en fysieke activiteit (bv. ochtendwandeling).

Laatste publicatiedatum: 01/12/2023
Verantwoordelijk auteur: Dr. Aers Isabelle