Haaruitval

Wat is het?

Haaruitval of effluvium is een proces waarbij meer haren uitvallen dan wat als normaal wordt beschouwd. Het gemiddelde verlies kan 100 tot 150 haren per dag bedragen. Vaak wordt haaruitval opgemerkt door o.a. een verminderde haardichtheid of -densiteit.

Onze haren volgen een vaste cyclus waarbij de duurtijd van de verschillende fasen afhankelijk is van de plaats op het lichaam waar de haren staan. Zo groeien de haren op de hoofdhuid in de zogenaamde anagene fase, die 2-6 jaar duurt. Dan gaan ze over in een korte involutiefase, de catagene fase, die slechts een drietal weken duurt om dan over te gaan naar de rustfase, de telogene fase, die 3 maanden duurt. Op het einde van deze telogene fase vallen de haren uit, de zogenaamde exogene fase en zit er een nieuw anageen haar klaar om te groeien.

Verschillende types haaruitval

We maken hierbij een onderscheid in haaraandoeningen waarbij er wel of geen verlittekening ter hoogte van de haarfollikels optreedt, respectievelijk de cicatriciële en niet-cicatriciële alopecia. De niet-verlittekenende vorm van haaruitval komt het vaakst voor.

Niet-cicatriciële alopecia:

Drie vaak voorkomende vormen van niet-verlittekenende haaruitval worden hier besproken. Er zijn naast deze drie aandoeningen ook nog andere vormen van haaruitval zonder cicatrisatie of verlittekening beschreven.

Telogeen effluvium

Een telogeen effluvium is een vaak voorkomende vorm van haaruitval. Hierbij gaat een verhoogd aantal haren (minimum 20%) over van de anagene naar de telogene fase met als gevolg een diffuse haaruitval. Een telogeen effluvium heeft verschillende oorzaken. Zo zijn deficiënties of tekorten in het bloed (zoals ijzer, zink, vitamine B12) een mogelijke oorzaak. Bepaalde medicatie, een bevalling, stress, gewichtsverlies, chirurgische ingrepen, een infectie en andere oorzaken kunnen aan de basis liggen. De haren vallen meestal uit 3 tot 4 maanden na de blootstelling aan de oorzaak. Deze tijdelijke haaruitval kan tot 3 maanden duren en is volledig omkeerbaar. Soms duurt de haaruitval langer dan 6 maanden en dan spreken we van een chronisch telogeen effluvium. Dit kan primair zijn zonder duidelijke oorzaak of secundair bijvoorbeeld ten gevolge van een langer bestaand ijzertekort of een schildklierprobleem.

Androgenetische alopecie

Dit is de meest voorkomende vorm van haaruitval bij mannen maar komt ook bij vrouwen voor. Men spreekt respectievelijk van ‘male pattern hair loss’ (MPHL) en ‘female pattern hair loss’ (FPHL).

MPHL start meestal tussen de leeftijd van 16 en 30 jaar. Het kan ook op oudere leeftijd ontstaan. Dit type haarverlies is voornamelijk genetisch en hormonaal bepaald. Er is een verlies van haardichtheid doordat de haarfollikels kleiner worden. Bij mannen met MPHL zal meestal de voorste haarlijn en de kruin aangetast worden.

FPHL komt bij 40% van de vrouwen voor. Het wordt bij sommige patiënten in de puberteit en bij anderen pas na de menopauze waargenomen. Ook bij vrouwen spelen hormonale en genetische factoren een grote rol. Meestal is er bij vrouwen een uitdunning te zien ter hoogte van de ‘kroon’regio van de behaarde hoofdhuid.

Androgenetische alopecie is een chronische aandoening waarbij het van belang is ook een langdurige behandeling te volgen. Het vraagt ook tijd (6 maanden tot een jaar) om een effect van de behandeling te kunnen waarnemen.

Alopecia areata

Alopecia areata of pleksgewijze kaalheid is een niet zo zeldzame niet verlittekenende haaraandoening die bij 2% van de bevolking ooit in het leven opkomt. Bij 90% van deze patiënten is er een pleksgewijze haaruitval ter hoogte van de hoofdhuid maar ook de andere behaarde regio’s kunnen aangetast zijn. Bij sommige patiënten wordt een andere auto-immune aandoening gevonden of is er een familiaal verhaal van alopecia areata. Het kan uitgelokt worden door o.a. stress en infecties. Afhankelijk van de uitgebreidheid zal de behandeling bestaan uit lokale behandelingen of pilmedicatie.

Cicatriciële alopecia:

Bij deze vaak zeldzamere aandoeningen treedt er meestal forse ontsteking en verlittekening op van de haarfollikels waardoor teruggroei van het haar bemoeilijkt wordt. Op basis van het patroon van haarverlies en de tekenen op de hoofdhuid wordt er meestal een diagnose gesteld door de arts. Soms is een biopsie nodig om tot een juiste diagnose te komen en een gepaste behandeling voor te stellen.

Wanneer raadpleeg je een arts?

Wanneer het gaat om een tijdelijke en veralgemeende vorm van haaruitval na bijvoorbeeld een periode van stress of ziekte, een operatie of een bevalling, is het niet steeds nodig om een arts te contacteren. Dit duurt meestal enkele maanden en gaat vanzelf voorbij.

Bij chronische haaruitval, pleksgewijze haaruitval of haaruitval met verlittekening kan een nazicht en behandeling bij een arts noodzakelijk zijn. Je kan hiervoor terecht op onze dermatologie dienst. De huisarts kan al een eerste inschatting maken van de dringendheid van het probleem, eventueel al een bloedonderzoek doen en een behandeling opstarten en je correct doorverwijzen.

Belangrijk is dat wanneer je voor een haarprobleem langskomt op onze dienst dat je deze afspraak telefonisch maakt (niet online) en duidelijk aangeeft dat je voor een haarprobleem wenst te komen. Zo kan de secretariaatsmedewerker een correcte afspraak voorzien voor jou.

Diagnose

Om tot een diagnose te komen zal de arts starten met het stellen van verschillende vragen:
Hoe lang is de haaruitval bezig? Zie je de haren uitvallen of merk je een verminderde densiteit van de haren? Is er pijn en/of jeuk op de hoofdhuid? Ben je in goede gezondheid? Neem je medicatie? Zo ja, welke? Neem je anticonceptie. Zo ja, welke? Zijn er haaraandoeningen in de familie? Heb je al een behandeling gevolgd? Zo ja, hoe lang en wat was het effect?

Je kan hier op voorhand al over nadenken en zo nodig je voorgaande behandelingen noteren of meebrengen.

Nadien zullen de volledige hoofdhuid, wenkbrauwen, wimpers en baardregio bekeken worden. Soms is het nodig om het volledige lichaam en de nagels te bekijken.

Hierbij wordt er met het blote oog gekeken maar ook met de dermatoscoop om de (hoofd)huid en de haren in detail te kunnen zien.

Bij voorkeur worden de haren niet meer gewassen vanaf 48u voor de consultatie om het beeld niet te beïnvloeden.

Soms is het nodig om haren af te nemen om onder de microscoop te bekijken, de arts kan je uitleggen wanneer dit wel of niet nuttig is.

In bepaalde gevallen raden we een bloedonderzoek aan om te kijken of er een hormonale invloed is of er bepaalde ‘tekorten’ zijn zoals ijzer, vitamine B12 en zink. Ook kan er soms in het bloed op zoek gegaan worden naar auto-immuniteit. In specifieke gevallen is het bepalen van de hormonen in het bloed nodig. Alles hangt af van het verhaal en het type haaruitval.

In sommige gevallen zal een huidbiopsie of het afnemen van een stukje van de hoofdhuid nodig zijn voor het stellen van de juiste diagnose. De arts zal je hier ook meer informatie over geven als dit nodig blijkt.

Behandeling

Afhankelijk van het type haaruitval zal een behandeling voorgesteld en opgestart worden. De behandeling kan bestaan uit een lokale lotion, gel, crème of schuim om op de hoofdhuid aan te brengen. Soms worden injecties in de hoofdhuid gegeven of worden pilbehandelingen geadviseerd. Haarsupplementen of haarvitamines zijn slechts nuttig in specifieke gevallen van haaruitval. Op onze dienst dermatologie worden geen haartransplantaties verricht. Verder kan ook advies gegeven worden door collega’s die zich bezighouden met haarcamouflage, volumesnitten, hoofddeksels en pruiken.

Laatste publicatiedatum: 21/09/2023
Verantwoordelijk auteur: Dr. Van Autryve Els