Glaucoom

Glaucoom is de naam van een groep oogziekten die wordt gekenmerkt door een combinatie van:

• Veranderingen aan de kop van de oogzenuw
• Gezichtsvelduitval

Glaucoom kan in een minderheid van de gevallen leiden tot slechtziendheid. Enkele van de voorname risicofactoren zijn leeftijd en te hoge oogdruk. Glaucoom is vaak chronisch en de schade aan de oogzenuw onomkeerbaar. Deze schade kan wel worden vertraagd. Bij milde (tot matige) vormen van glaucoom merk je niets. Vandaar het grote belang van vroegtijdige opsporing. Regelmatige controles en tijdige behandeling voorkomen verdere aantasting van de oogzenuw en dus ook andere visuele symptomen. Glaucoom komt meestal aan beide ogen tegelijk voor.

Glaucoom wordt vaak (maar niet altijd) veroorzaakt door een te hoge oogdruk:

• Een oogdruk tussen 10 en 21 mmHg (kwikdruk) wordt meestal als normaal beschouwd.
• Boven 21 mmHg is de oogdruk te hoog.

In het oog wordt vocht (kamerwater) aangemaakt voor de voeding van het hoornvlies en de lens, en om het oog op spanning te houden. Dit kamerwater (niet te verwarren met het traanvocht aan de buitenkant van het oog) verlaat het oog via een afvoer (het trabekelsysteem) die zich aan de binnenkant van het oog bevindt in de hoek gevormd tussen het hoornvlies (het heldere venster aan de voorkant van het oog) en de iris (het gekleurde deel van het oog).

Als deze afvoer minder goed functioneert, kan het kamerwater moeizamer weg en neemt de druk binnenin de oogbol toe.

Je kan je oogdruk het best bepalen door middel van applanatie. Hierbij meet de oogarts na verdoving de oogdruk door met een toestel tegen het oog aan te drukken. Dit is pijnloos.

Het licht dat het oog bereikt wordt omgezet in elektrische signalen die via ongeveer één miljoen afzonderlijke zenuwvezels naar de hersenen gaan. Al deze zenuwvezels samen vormen een bundel die we de oogzenuw noemen. De plaats waar de oogzenuw het oog verlaat is een zwakkere plek. Wanneer de druk in het oog te hoog wordt, raakt deze ‘zwakke plek’ vervormd. Daarbij raken de zenuwvezels, die samen de oogzenuw vormen, afgekneld en beschadigd.

Die afknelling leidt uiteindelijk tot het afsterven van die zenuwvezels. Het afsterven van de oogzenuw veroorzaakt veranderingen die de oogarts kan zien wanneer hij met een lampje en een lens de binnenkant van het oog bekijkt. Deze veranderingen kunnen bovendien met een foto of scan (OCT) worden vastgelegd. Opeenvolgende scans kunnen nauwkeurig veranderingen opsporen tot op enkele duizendsten van een millimeter. Het optreden van dergelijke, zelfs schijnbaar erg kleine, veranderingen kan een voorbode zijn van toekomstig gezichtsveldverlies.

Door het afknellen en afsterven van de oogzenuw, zoals hiervoor beschreven, wordt de verbinding tussen het oog en de hersenen langzaam, maar blijvend, beschadigd. Het gevolg is dat er eerst kleine en nadien steeds grotere stukjes uit het gezichtsveld verdwijnen. Het gezichtsveld is het totale beeld dat je ziet als je naar één punt kijkt.

Een eventuele beschadiging van het gezichtsveld kan met behulp van een gezichtsveldonderzoek worden vastgesteld en gecontroleerd. Dit onderzoek is pijnloos en wordt uitgevoerd door één van de hiervoor speciaal opgeleide verpleegkundigen. Bij iemand met glaucoom wordt het gezichtsveld regelmatig onderzocht. Dit gebeurt frequenter in het begin om snelle gezichtsvelduitval tijdig op te sporen. Nadien hangt het aantal gezichtsveldonderzoeken af van jouw individuele situatie.

Beginnende gezichtsvelduitval wordt door de patiënt zelden opgemerkt, onder andere omdat de hersenen de ontbrekende delen van het gezichtsveld zelf gaan invullen. Pas bij meer uitgebreide gezichtsvelduitval merkt de patiënt stoornissen in het gewone zien. Glaucoom tast meestal pas in een laat stadium de centrale gezichtsscherpte aan en kan dan finaal tot een grijzig beeld of zelfs ernstige slechtziendheid leiden.

• Openkamerhoekglaucoom: Hierbij is de afvoer wel toegankelijk voor het kamerwater, maar inwendig verstopt waardoor de oogdruk toch oploopt. Dit is het geval bij het grootste deel van de glaucoompatiënten.
• Nauwe- of geslotenkamerhoekglaucoom: Hierbij is de afvoer goed, maar niet toegankelijk omdat de iris deze bij weinig licht afsluit. Deze vorm van glaucoom komt vooral voor bij volwassenen die verziende zijn (bril met een plus-sterkte).
• Normaledrukglaucoom: Hierbij ontstaat er schade aan de oogzenuw bij een normale oogdruk.

Er zijn nog vele andere oorzaken voor een te hoge oogdruk, zoals:

• Oogtrauma of -operatie
• Medicijngebruik
• Aangeboren afwijking

De tot op heden enige bewezen effectieve behandeling voor het vertragen van glaucoom is het verlagen van de oogdruk. Het is belangrijk de oogdruk blijvend te verlagen. De mate waarin de oogdruk omlaag moet, hangt af van jouw individuele situatie.

De oogdruk verlagen kan op drie manieren (of een combinatie ervan):

• Met behulp van medicijnen (meestal oogdruppels, maar soms worden ook tabletten voorgeschreven)
• Een laserbehandeling
• Een operatie

Laatste publicatiedatum: 26/12/2023
Verantwoordelijk auteur: Dr. Vanwynsberghe David