Terugblik op de eerste maanden COVID-19
Vrijdag 13 maart. Het is al laat in de avond wanneer de ziekenhuizen de overheidsrichtlijnen ontvangen die, met ingang van zaterdag 14 maart, alle niet-dringende ingrepen of consultaties verbieden, net als alle bezoek. “Het is bijzonder snel gegaan,” vertelt microbioloog en arts ziekenhuishygiëne Sophia Steyaert, “maar het tempo waaraan potentiële coronapatiënten binnenkwamen na de krokusvakantie, was ongezien.”
Wanneer besefte u dat we ook in België niet aan de COVID-19-pandemie gingen ontsnappen?
Dr. Sophia Steyaert: "Als microbioloog en ziekenhuishygiënist volg ik alles op de voet sinds de eerste berichtgeving uit China. Het viel te verwachten dat het virus zich zou verspreiden, maar dat het opeens zó snel zou gaan! Iedereen herinnert zich de eerste patiënt die individueel geïsoleerd werd in het Brusselse Sint-Pietersziekenhuis. De eerste weken konden we volgens de richtlijnen van de overheid nog patiënten doorverwijzen naar de referentieziekenhuizen. Het is de terugkeer van vakantiegangers uit de skioorden (weekend van 7 maart) die een echt kantelpunt betekende. De lockdown kwam er dan ook gauw en van de ene dag op de andere dienden de ziekenhuizen in staat te zijn om zelf patiënten op te nemen en te verzorgen."
Hoe zijn jullie hierin geslaagd?
Dr. Sophia Steyaert: "Gelukkig beschikken we over een pandemieplan, dat zijn oorsprong vond ten tijde van de Mexicaanse griep in 2009. Ook hadden we samen met het technisch departement en de noodplancoördinator eerder in kaart gebracht wat de cohorteafdelingen zouden worden, welke trajecten de patiënten doorheen het ziekenhuis zouden volgen, etc. De denkoefening stond op papier en heeft ons enorm geholpen. ‘Voortschrijdend inzicht’ is evenwel dé term van deze crisis gebleken: we hebben ons voortdurend moeten aanpassen aan het virus en de fasen van de epidemie. Gelukkig konden we ook veel opsteken van landen waar het virus zich al eerder verspreidde. De eerste publicaties begonnen te komen, we wisten ten minste iéts! Speciale vermelding ook voor de toewijding, inzet en betrokkenheid van vele sleutelfiguren binnen onze organisatie: zij hebben zich voluit gegeven om ervoor te zorgen dat ons beleid goed kon landen."
Wat waren voor u de scharniermomenten van de voorbije maanden?
Dr. Sophia Steyaert: "Er is zoveel gebeurd de voorbije maanden … Ik ben gaan spieken in mijn schriftjes met kattenbelletjes, zaken waar ik tussendoor aan dacht of ’s nachts van wakker werd. Wat ik nooit zal vergeten, is het helse tempo waarmee de organisatie van het ziekenhuis werd aangepast aan de toestroom van mogelijke COVID-19 besmette patiënten. In de beginfase zorgde de schaarsheid van persoonlijke beschermingsmiddelen en testmateriaal voor heel wat onrust. Een ander scharniermoment was het actief controleren van de ingangen van het ziekenhuis. Speciaal daarvoor opgeleide gatekeepers hielpen patiënten en bezoekers om hun handen te ontsmetten en hen te controleren op de aanwezigheid van COVID-19 gerelateerde symptomen zoals koorts. De introductie van een ziekenhuisbreed maskerbeleid was een ander heel belangrijk scharniermoment: elke medewerker, patiënt en bezoeker draagt sindsdien een mond-neusmasker van bij het betreden tot het verlaten van het ziekenhuis. Ik denk dat dit voor velen de eerste dagen erg onwennig was. En tot slot, een memorabel moment als microbioloog: de opstart van de tests voor COVID-19 half maart."
Heel wat patiënten bleken ongerust om naar de huisarts of het ziekenhuis te gaan. Hoe zorgen jullie voor een veilige omgeving?
Dr. Sophia Steyaert: "We werken op verschillende fronten. Al van in het begin hameren we op basisprincipes zoals correcte hand- en hoesthygiëne, afstand houden en het niet aanraken van mond, neus en ogen. In het ziekenhuis is een zeer gemotiveerde schoonmaakploeg aan de slag die de standaardhygiëne op hoog niveau houdt. Aan elke ingang van het ziekenhuis staat een dispenser om de handen te ontsmetten en hangt een scanner die de lichaamstemperatuur meet. Een mond-neusmasker wordt door iedereen in het ziekenhuis op elk moment gedragen. Erg belangrijk: (potentiële) coronapatiënten worden onmiddellijk strikt gescheiden van de andere patiënten. Hiertoe worden niet alleen mogelijke coronapatiënten getest op COVID-19, maar iedereen die langer dan een nacht in het ziekenhuis verblijft. In de polikliniek spreiden we de consultaties meer in de tijd en vragen we begeleiders om enkel mee te komen indien dat strikt noodzakelijk is. Patiënten krijgen voor hun komst de nodige richtlijnen mee en worden telefonisch bevraagd naar COVID-19- gerelateerde klachten en ingestelde quarantaine in het kader van de contactopsporing."
Getuigenis van een patiënt na COVID-19
“Na een chronische lymfatische leukemie enkele jaren geleden en gezien mijn beroep als zorgverstrekker, vreesde ik kwetsbaar te zijn voor het coronavirus. Toen een van mijn patiënten me verwittigde het virus te hebben opgelopen, nam ik meteen de nodige voorzorgsmaatregelen. Zo kon ik vermijden dat mijn patiënten ziek werden. Zelf voelde ik echter na enkele dagen vermoeidheid opkomen. Vanaf dan zijn mijn symptomen in sneltreintempo verergerd. Na een longfoto en bloedstalen op de dienst spoedgevallen bleek de ernst van de zaak. Ik kwam op een COVID-19-afdeling in AZ Maria Middelares terecht bij een sympathieke landbouwer die hoestte en proestte. Naar mijn inschatting was hij er veel erger aan toe dan ikzelf, maar niets bleek minder waar. Na enkele dagen kon ik niet meer op mijn benen staan. Ik werd overgebracht naar intensieve zorg en begon te hallucineren: ‘waarom lees ik niet van rechts naar links?’, ‘waarom zit mijn hart niet meer op dezelfde plaats’? Mijn kinderen kwamen tweemaal op bezoek, maar van één bezoek herinner ik me niets meer. Daar heb ik het nog altijd moeilijk mee. Door de goede opvolging van de artsen en het verzorgend personeel ben ik erdoor geraakt. Zelf besefte ik pas vlak voor mijn ontslag hoe ernstig het was geweest, dat ik er bijna niet meer was. Vast staat dat ik dankbaar ben voor de goede zorgen. Dankbaar voor de diëtiste die me een alternatief aanbood voor het eten dat niet smaakte. Dankbaar voor de artsen die de tijd namen om mij en mijn familie van uitleg te voorzien. Dankbaar voor die medewerkers die me écht hoorden en zorgden voor een veilig gevoel. Dat maakt het verschil.”
Het is midden mei wanneer de interviews over het coronavirus COVID-19 worden afgenomen. Door de snelle wijzigingen en de publicatietijd zal de meest recente informatie niet opgenomen zijn in dit artikel. Dank voor uw begrip.
