Multiple sclerose

Wat is MS?

Multiple sclerose (MS) is een chronische ziekte van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De naam 'multiple sclerose' verwijst naar de verschillende ontstekingshaarden in het centraal zenuwstelsel. De ontstekingen bevinden zich ter hoogte van het myeline. Myeline is een soort isolatielaag rond de zenuwcellen die zorgt voor een goede geleiding van de zenuwprikkels.

Multiple sclerose is een auto-immuunziekte: er treden ontstekingen op ter hoogte van de myeline door een abnormale werking van het eigen immuunsysteem. Nieuwe ontstekingsletsels kunnen opflakkeringen (ook wel opstoten genoemd) veroorzaken.

Aanvankelijk kan het zenuwstelsel nog vrij goed herstellen van deze opflakkeringen, na een zekere periode kan blijvende schade optreden.

Ons team probeert zoveel mogelijk hulp en ondersteuning te bieden aan onze patiënten met multiple sclerose.

Oorzaken

De precieze oorzaak van multiple sclerose is onbekend. Wellicht spelen meerdere factoren een rol in de ontwikkeling van multiple sclerose.

• Erfelijkheid is van belang. In de algemene bevolking is de kans op multiple sclerose 1 op de 1 000 personen (10 tot 15 000 personen in België). Wanneer in de directe familie (bijvoorbeeld eerste graad) multiple sclerose voorkomt, is de kans om zelf de ziekte te ontwikkelen ongeveer 2%.
• Ook bepaalde virussen, een tekort aan vitamine D en roken blijken een rol te spelen in het ontstaan van multiple sclerose.
• Verder blijkt dat vrouwen frequenter getroffen zijn dan mannen.

Het precieze mechanisme waarom de ene persoon wel en de andere geen multiple sclerose krijgt, is niet precies gekend. Evenmin als de reden waarom bij de ene persoon de ziekte een veel milder verloop kent dan bij de andere.

De ziekte wordt meestal ontdekt bij jongvolwassenen tussen het 20ste en 40ste levensjaar. Multiple sclerose komt ook voor op kinderleeftijd en kan ook pas na het 50ste levensjaar voor het eerst problemen geven.

Symptomen

Met welke symptomen multiple sclerose zich openbaart, hangt af van de plaats van de ontstekingsreactie in het centraal zenuwstelsel.

Vaak voorkomend:

• Krachtsverlies
• Tintelingen
• Minder vlotte bewegingen
• Wazig of dubbelzicht

Meestal later in de ziekte:

• Depressie
• Dubbelzicht
• Geheugen- en concentratiemoeilijkheden
• Pijn
• Seksuele problemen
• Vermoeidheid
• ...

Verloop

Meestal kent multiple sclerose in het begin van de ziekte een verloop met opflakkeringen (opstoten). De schade in het zenuwstelsel wordt op dat moment nog hersteld en de klacht verdwijnt na enkele weken. We spreken dan van ’relapsing-remitting multiple sclerose’.

Gaandeweg wordt de schade die veroorzaakt wordt door de ontstekingen moeilijker te herstellen. Er treedt dan een blijvende verslechtering op, en zelfs een geleidelijke achteruitgang van de klinische toestand. Deze laatste fase wordt ook wel ‘secundair progressieve multiple sclerose’ genoemd. Het hangt van persoon tot persoon af wanneer deze fase start.

Bij een kleine groep mensen gaat de ziekte meteen gepaard met een geleidelijke, continue achteruitgang zonder duidelijke aanvallen en eventueel herstel. In dat geval spreken we van ‘primair progressieve multiple sclerose’.

De laatste jaren is er een forse toename geweest van medicatie die de kans op nieuwe opstoten bij multiple sclerose sterk vermindert. Deze producten verminderen wellicht ook op termijn de blijvende handicap.

Diagnose

Als het klinisch verhaal en het lichamelijk onderzoek doen denken aan MS, wordt altijd een NMR (nucleaire magnetische resonantie) scan van de hersenen en het ruggenmerg genomen. Het centraal zenuwstelsel kan dan gedetailleerd in beeld gebracht worden. Zo komen ook eventuele ontstekingshaarden tot uiting.

Vaak gebeurt ook een ruggenprik (lumbaal punctie). Daarbij wordt een kleine hoeveelheid vocht dat rond de hersenen en ruggenmerg circuleert via een dunne naald onderaan de rug opgevangen. Dat vocht wordt dan onderzocht op tekenen van ontstekingen. Die kunnen dan wijzen in de richting van multiple sclerose. Vaak gebeurt ook een bloedonderzoek, in de eerste plaats om andere ziekten uit te sluiten. Ook opgewekte potentialen kunnen nuttig zijn in de diagnostiek en opvolging van multiple sclerose. Daarbij wordt gemeten hoe het centraal zenuwstelsel reageert op diverse zintuiglijke prikkels.

Behandeling

• Bij een opflakkering (opstoot) wordt vaak cortisone in hoge dosis gegeven. Doelstelling is de klinische verschijnselen sneller te laten verdwijnen.
• De medicatie is onder te verdelen in zogenaamde eerstelijns- en tweedelijnsmiddelen.
  • Eerstelijnsmedicatie wordt meestal als eerste gegeven. Wanneer deze medicatie onvoldoende werkt of bij agressieve vormen van multiple sclerose kan overgegaan worden naar een tweedelijnsbehandeling.
  • Er bestaan zowel per orale vormen van medicatie als via subcutane, intraveneuze of intramusculaire toediening.
• Een regelmatige opvolging (klinisch onderzoek, NMR, labo) is nodig om de evolutie van de ziekte te observeren en eventuele bijwerkingen van de medicatie snel op het spoor te komen.
• Naast deze medicatie die het verloop van de ziekte kan verbeteren, kunnen klachten worden aangepakt met extra ondersteuning:
  • ergotherapie en psychologische ondersteuning
  • kinesitherapie, logopedie
  • symptomatische medicatie
• Andere zorg- en hulpverleners:
  • Een sociaal assistent kan eveneens van dienst zijn.
  • Andere artsen worden in een multidisciplinair verband geraadpleegd (uroloog, fysicotherapeut, gynaecoloog, dermatoloog en andere).
  • Binnen onze dienst werkt ook een MS-verpleegkundige. Zij is de tussenpersoon tussen de patiënt en de neuroloog. Je kan de verpleegkundige vlot bereiken om allerlei problemen te bespreken. Zij zal proberen om samen met onder meer de neuroloog een oplossing te vinden..

Interessante link:

• MS-Liga Vlaanderen

Laatste publicatiedatum: 01/12/2023
Verantwoordelijk auteur: Dr. Aers Isabelle