Leverfibrose en -cirrose

Chronische leveraandoeningen gaan gepaard met een constante ontsteking van de lever, ook wel hepatitis genoemd. Door de chronische ontsteking worden leverlaesies (= beschadigde levercellen) gevormd. Tijdens het genezingsproces, zorgt fibrotisch weefsel voor een basis om de wonde te dichten. Naarmate de aandoening evolueert, neemt de leverfibrose toe. Dit wordt gemeten door de Metavir-score die gaat van stadium F0 (= geen leverfibrose) tot F4 (= levercirrose). Stadium F4 wordt ook levercirrose genoemd, het laatste stadium van progressieve leverfibrose. Regeneratieve knobbels en een veranderde structuur van het leverweefsel zijn kenmerken van levercirrose.

Levercirrose bestaat als een spectrum, met twee stadia: gecompenseerde en gedecompenseerde levercirrose. De gecompenseerde aandoening komt overeen met Child-Pugh score A, terwijl gedecompenseerde levercirrose overeenkomt met Child-Pugh score B (matig) of C (ernstig). Bij patiënten met gecompenseerde levercirrose functioneert de lever nog, maar bij patiënten met gedecompenseerde levercirrose is de leverfunctie ernstig verstoord. Kenmerken van decompensatie zijn ascites, spataders in de slokdarm, geelzucht, hepatische encefalopathie enz. Patiënten zijn dan erg kwetsbaar. Het wegnemen van de schadelijke invloed verkleint het risico op verdere decompensatie.

Levercirrose kan de levensverwachting verminderen en de patiënt vatbaarder maken voor een aantal complicaties. Als de lever verder beschadigd raakt, evolueert levercirrose van de gecompenseerde naar de gedecompenseerde vorm, waarbij de patiënt symptomen krijgt van ernstig leverfalen: portale hypertensie met bloedende spataders, encefalopathie, geelzucht of ascites.

Levercirrose is echter niet omkeerbaar en de patiënt moet bijvoorbeeld elke zes maanden op controle om vroegtijdig leverkanker te detecteren. Behandeling van gedecompenseerde patiënten moet per patiënt bekeken worden en dringt zich op. Vaak zijn de gevolgen van de terminale leveraandoening zoals ascites, spataders en/of hepatische encefalopathie nefast voor de levenskwaliteit van de patiënt.

Bronnen

• Bedossa P. et al, Hepatology 1994; 20(1 Pt1):15-20.
• Poynard T. et al., BMC Gastroenterology 2010 , 10: 40.
• Sebastiani G. et al, World J Gastroenterol. 2014, 20(32):11033-53.

Enkele termen

• Ascites: vochtophoping in de buikholte. Een terminale leveraandoening in combinatie met portale hypertensie kan leiden tot de ontwikkeling van ascites.
• Portale hypertensie: een verhoogde bloeddruk (>12 mm Hg) in de poortader. De hoofdoorzaak van portale hypertensie is een obstructie in de bloedsomloop in de lever, zoals knobbels bij levercirrose. Deze aandoening kan ernstige gevolgen als ascites, slokdarmvarices en aambeien met zich meebrengen.
• Hepatische encefalopathie: neuropsychiatrische stoornissen bij patiënten met leverfalen, vaak gekenmerkt door cognitieve (mentale) problemen, verwarring en een veranderd bewustzijnsniveau.
• Slokdarmvarices of slokdarmspataders: vergrote en abnormaal opgezette aders in de slokdarm. Dit leidt tot een permanente en pathologische verandering van de vaatwanden. Meestal zijn ze een gevolg van de portale hypertensie die door de levercirrose veroorzaakt wordt. In een poging de bloedtoevoer naar de lever te compenseren, vloeit het bloed naar kleinere vaten waardoor deze kunnen gaan lekken en scheuren. Hierdoor kan een levensgevaarlijke bloeding ontstaan.

Het is bekend dat patiënten met levercirrose een groter risico lopen op primaire leverkanker. Door de chronische leverschade is het mogelijk dat de levercellen kwaadaardig worden. Jammer genoeg kunnen patiënten alleen genezen als leverkanker in een vroeg stadium ontdekt wordt. Het is daarom cruciaal dat patiënten met levercirrose regelmatig onderzocht worden op leverkanker. Het is aan te raden elk half jaar een echografie te laten uitvoeren zodat laesies zo snel mogelijk opgespoord en behandeld kunnen worden. Op dit moment kunnen we leverkanker nog niet voorkomen. Het is daarom erg belangrijk om patiënten te behandelen voordat ze levercirrose ontwikkelen. Bovendien moeten we beseffen dat behandeling de verdere progressie van leverfibrose en leverdecompensatie kan voorkomen. Patiënten die reeds levercirrose ontwikkeld hebben, lopen wel nog steeds risico op leverkanker. Patiënten met levercirrose moeten daarom elke zes maanden onderzocht worden.

Is levercirrose omkeerbaar?

In sommige gevallen is levercirrose gedeeltelijk omkeerbaar. Er is wel nog geen bewijs van een volledige genezing van levercirrose (dus een terugkeer naar de normale leverstructuur).

Bron

• Povero D. et al., Histol Histopathol. 2010;25(8):1075-91.

Welke factoren kunnen de progressie van leverfibrose beïnvloeden?

Genetische factoren kunnen een rol spelen in de progressie van leverfibrose, maar er zijn ook andere factoren zoals: alcoholconsumptie, de virale infectie die de leveraandoening veroorzaakt heeft, diabetes mellitus, de leeftijd, het geslacht en het gewicht van de patiënt. Bij patiënten met hepatitis C wordt de progressie van leverfibrose sterk beïnvloed door leeftijd, alcoholconsumptie en het mannelijke geslacht.

Bronnen

• Poynard T. et al, Lancet 2003;362(9401):2095-100.
• Poynard T. and Afdhal, N., AntiVir Ther 2010;15(3):281-91.
• Poynard T. et al. Lancet 1997; 349(9055):825-32.

Moet ik een speciaal dieet volgen als ik chronisch leverlijden heb?

Het is aan te raden om geen alcohol te drinken en te zorgen voor een evenwichtige voeding, zeker voor patiënten die last hebben van galblaasproblemen en galstenen. Vraag zeker raad aan je arts over een gezond voedingspatroon.

Laatste publicatiedatum: 08/12/2023
Verantwoordelijk auteur: Dr. Monsaert Els